موسسات رده بندی، سازمان هایی هستند که در ارتباط با طراحی، ساخت و بازرسی تاسیسات دریایی، شامل کشتی ها و سازه های دریایی و ساحلی، استاندارد های فنی ارائه میکنند. این استاندارد ها به عنوان قوانین منتشر شده، صادر می شوند.
شناوری که تحت قوانین یک موسسه رده بندی، طراحی و ساخته می شود از آن موسسه گواهینامه رده بندی دریافت میکند.
شرکت رده بندی این گواهینامه را بعد از انجام بازرسی های مربوطه صادر می کند. چنین گواهینامه ای به عنوان ضمانتی برای ایمنی و قابلیت انجام سفر دریایی کشتی نمی باشد و نباید چنین تعبیر شود. آن تنها استشهاد بر این است که کشتی یا شناور مطابق با استانداردهایی است که توسط موسسه رده بندی صادر کننده گواهینامه ایجاد شده است.
بیش از ۵۰ سازمان در دنیا فعالیت خود را تهیه رده بندی دریایی تعریف میکنند.از این ۵۰ سازمان، ۱۰ سازمان، انجمن بین المللی موسسات رده بندی (International Association of Classification Societies(IACS)) ، را تشکیل می دهند. بر آورد می شود که این ۱۰ شرکت به همراه دو شرکت دیگر، حدود ۹۴% ظرفیت(تناژ) تجارت بین المللی را تحت کلاس خود دارند.
نقش طبقه بندی و شرکت های رده بندی، در کنوانسیون بین المللی ایمنی جان اشخاص در دریا(SOLAS)، و در پروتکل ۱۹۸۸ کنوانسیون بین المللی خطوط بار کشتی(Load Lines)، مشخص شده است.
به عنوان یک گروه مستقل، شرکت های رده بندی هیچ منافع بازرگانی مربوط به طراحی، ساخت، مالکیت، عملیات، مدیریت، تعمیرات و نگهداری، بیمه و اجاره کشتی ندارند. آنها ضامن ایمنی جان و اموال در دریا و یا قابلیت دریانوردی کشتی نیستند.زیرا آنها کنترلی بر اینکه چگونه کشتی در فاصله بازرسی های دوره ای، اداره و نگهداری میشود، ندارند.
قوانین رده بندی ایجاد و گسترش یافته اند تا به استحکام ساختاری و انسجام قسمتهای مهم بدنه کشتی و اجزای آن، قابل اطمینان بودن و کارکرد سیستم رانش، تولید نیرو، سیستم های جانبی و ... کمک کنند. شرکت های رده بندی یک بخش تحقیقی مهم دارند که به توسعه استانداردهای فنی پیشرفته کمک می کند.
قوانین رده بندی به عنوان دستور العمل طراحی شناورها ایجاد نشده اند و نمی توان چنین استفاده ای از آنها کرد. برای کشتی هایی که در عملیات (سرویس) هستند، موسسه رده بندی بازرسی هایی انجام می دهد تا مطمئن شود که کشتی مطابق با استاندارد های رده بندی می باشد. هر نقص یا آسیبی که بین بازرسی های مربوطه به کشتی وارد شود، مالک کشتی یا اداره کننده آن باید موارد را فورا به موسسه رده بندی مربوط به کشتی اطلاع دهند.
● موسسات رده بندی مهم دنیا :
۱) Lloyd register (LR) انگلستان
۲) Bureau veritas (BV)
فرانسه
۳) Germanisher Lloyd (GL)
آلمان
۴) Det Norsk Veritas (DNV)
نروژ
۵) Registro Italiano Navale (RINA)
ایتالیا
۶) American Bureau of Shipping (BV)
امریکا
۷) Nippon Kaiji Kyokai (NK)
ژاپن
۸) Russian Maritime Register of Shipping (RS)
روسیه
۹) China Classification Society (CCS)
چین
۱۰) Korean Register (KR)
کره
۱۱) Indian Register of Shipping (IRS)
هند

12) موسسه رده بندی ایرانیان (Iranian Classification Society)

13) موسسه رده بندی آسیا (Asia Classification Society)

از وقتی که حرفه رده بندی بوجود آمد، اعمال رده بندی های متفاوت کنار گذاشته شد، غیر از بعضی موارد.
امروزه یا کشتی تحت استاندارد های یک موسه رده بندی می باشد و یا نمی باشد. بنابراین یا تحت کلاس و یا خارج از کلاس است. یعنی هر کشتی حتما باید تحت کلاس یک موسسه رده بندی باشد.
● مفهوم رده بندی:
فرایند رده بندی شامل موارد زیر می باشد:
▪ بررسی فنی نقشه های طراحی و اسناد مربوط به یک کشتی تازه ساز برای ارزیابی مطابقت کشتی با قوانین عملی.
▪ شرکت در ساخت کشتی در کارخانه کشتی سازی توسط بازرس یا بازرسان موسسه رده بندی و همچنین شرکت در تولید اجزای اصلی کشتی مانند فولاد، موتور، ژنراتورها، برای بررسی اینکه کشتی مطابق با استانداردهای رده بندی میباشد.
▪ وقتی که کشتی در عملیات است نیز طبق برنامه زمان بندی شده ای بازرسی هایی از کشتی صورت می گیرد تا مطابقت آن با استانداردهای رده بندی تایید شود.
باید تاکید شود که مالک کشتی است که کنترل کامل بر کشتی دارد، مانند اتخاذ روشی که کشتی اداره و نگهداری میشود. اثربخشی رده بندی به مالک کشتی بستگی دارد که هر نوع نقص، آسیب و خرابی را که بر وضعیت ردهبندی کشتی تاثیر می گذارد، به موسسه رده بندی گزارش دهد. اگر کوچکترین مشکلی وجود داشته باشد، مالک کشتی باید به موسسه رده بندی مربوطه گزارش داده و یک برنامه بازرسی تعیین کند تا مطابقت کشتی با استانداردهای رده بندی بررسی شود.
هر کشتی تحت کلاس رده بندی، برنامه خاصی برای بازرسی های دوره ای دارد که شامل بازرسی های ویژه(تمدید کلاس)، بازرسی های میانی و بازرسی های سالانه است. دقت و موشکافی در بازرسی ها با افزایش سن کشتی، افزایش می یابد.
در بازرسی های ویژه(تمدید کلاس)، کشتی باید خارج از آب و در حوضچه خشک قرار گیرد تا مطابقت ساختار، ماشین آلات اصلی و جانبی، سیستم ها و تجهیزات، و... کشتی با استانداردها بررسی شود. بر حسب سن، سایز، نوع و وضعیت کشتی، بازرسی های ویژه ممکن است چندین هفته طول بکشد.
بازرسی های میانی در حد فاصل بازرسی های ویژه صورت می گیرد و بر حسب نوع و سن کشتی ممکن است بازرسی و تعمیرات در حوضچه خشک نیز لازم باشد.
در بازرسی های سالانه، کشتی به طور کلی بررسی می شود. بازرسی شامل بررسی خارجی و کلی بدنه، تجهیزات و ماشین آلات کشتی می باشد. بر حسب سن، سایز، نوع و وضعیت کشتی در زمان بازرسی، بازرسی های سالانه ممکن است از چندین ساعت تا چند روز طول بکشد.